Życiorys Dostojewskiego

Urodził się jako drugi syn Michała i Marii Dostojewskich. Miał sześcioro rodzeństwa: starszego brata Michaiła i młodsze rodzeństwo: Warwarę, Andrieja, Wierę, Nikołaja i Aleksandrę. Nazwisko „Dostojewski” pochodzi od polskiego „dostoinik". Jego ojciec był ordynatorem wojskowego szpitala w biednej dzielnicy Moskwy. W okolicy znajdował się cmentarz dla kryminalistów, przytułek dla obłąkanych i sierociniec. Jako dziecko Fiodor lubił przychodzić do przyszpitalnego ogrodu, gdzie wyprowadzano pacjentów i jako syn ordynatora przesiadywał tam godzinami słuchając opowieści chorych i cierpiących. Rodzina Dostojewskich mieszkała w dwóch pokojach – w jednym za drewnianą przegrodą stało łoże ojca i matki, w drugim spały dzieci z częścią służby. Reszta służących spała w kuchni, w stajni, wozowni i w składach. W zachowanych wspomnieniach ojciec Dostojewskiego był pijakiem, rozpustnikiem i tyranem. Często bił i dręczył swoją rodzinę i służbę. Zmarł w 1839 roku, dwa lata po żonie zmarłej w 1837 roku na gruźlicę. Według innej wersji zabili go służący, nie mogący wytrzymać jego ataków agresji – wlewali mu do gardła wódkę, aż wyzionął ducha.

Poglądy Fiodora Dostojewskiego

Na początku lat 60. XIX wieku Dostojewski dążył do wypracowania tego, co nazwano później „poczwiennictwem”. Doszedł do przekonania, że najwyższe wartości moralne są przechowywane przez prosty rosyjski lud, przede wszystkim w jego szczerym sposobie wyznawania prawosławia. Do tego doszedł niezwykle krytyczny stosunek do świeckiej cywilizacji Zachodu i do inteligencji, która reprezentowała w Rosji tendencje okcydentalistyczne. Poczwiennictwo było zatem odmianą ludowego konserwatyzmu religijnego.


Dostojewski jednoznacznie odrzucał lewicowe i liberalne propozycje zmian. Jego zdaniem przemiany społeczne winny dokonać się w duchu autentycznego chrześcijaństwa. W opinii pisarza Nowa Rosja (tak samo jak stara) miała być prawosławną monarchią odrzucającą zachodni konstytucjonalizm i parlamentaryzm, jednoczącą wszystkie narody Słowian. Między innymi z tego względu krytykował dążenia niepodległościowe Polaków.

Życiorys Lwa Tołstoja

Lew Tołstoj urodził się w Jasnej Polanie jako potomek dwóch znanych w Rosji rodzin arystokratycznych: Tołstojów i Wołkońskich. Wcześnie stracił matkę, która zmarła w 1830 roku, a siedem lat później zmarł jego ojciec. Wraz z czwórką rodzeństwa był wychowywany przez krewne ze strony ojca, a kształcony przez francuskiego, a potem niemieckiego guwernera. W 1844 roku zaczął studiować orientalistykę, a następnie prawo na Uniwersytecie Kazańskim, lecz po trzech latach zrezygnował ze studiów. W Kazaniu zaczęły się rozwijać jego zainteresowania filozoficzne, szczególnie pod wpływem twórczości Jeana-Jacques’a Rousseau. Wrócił do Jasnej Polany, gdzie poświęcił się nauce języka angielskiego, zajęciom z muzyki i samodzielnemu studiowaniu prawa. W 1849 roku otworzył w Jasnej Polanie szkołę dla dzieci chłopskich. Wiele czasu spędzał młody Tołstoj również w Petersburgu i Moskwie, głównie oddając się hazardowi.

Poglądy Lwa Tołstoja

W latach siedemdziesiątych powstała religijno-społeczno-etyczna koncepcja autorstwa Tołstoja, oparta na dwóch głównych tezach: ciągłym doskonaleniu moralnym jednostki i nieprzeciwstawianiu się złu przemocą. W konsekwencji Tołstoj odrzucił oficjalną, prawosławną religię oraz zanegował prawomocność władzy państwowej, co zbliżyło go do chrześcijańskiego anarchizmu, chociaż do końca życia Tołstoj odżegnywał się od idei Proudhona i jego następców. Tołstoj uznawany jest za twórcę wolnościowego chrześcijaństwa anarchistycznego. Tołstoj sam nauczył się w krótkim czasie języka esperanto. Za jeden z jego artykułów do „La Esperantisto”, w którym nauczenie się esperanta nazwał „obowiązkiem każdego chrześcijanina”, zabroniono propagowania pism esperanckich na ziemiach podlegających Rosji. Był wegetarianinem.

Zbrodnia i Kara

Zbrodnia i kara (ros. Преступле́ние и наказа́ние) – rosyjska powieść autorstwa Fiodora Dostojewskiego napisana w 1866 i w tym samym roku opublikowana w odcinkach w czasopiśmie „Russkij Wiestnik”. W formie książkowej ukazała się w 1867, a w Polsce wydano ją po raz pierwszy w latach 1887–1888.

Książka opowiada o perypetiach Rodiona Romanowicza Raskolnikowa, 23-letniego byłego studenta prawa. Rodia był półsierotą, miał jednak kochającą rodzinę. Jego matka Pulcheria Aleksandrowna i siostra Awdotia Romanowna, zwana Dunią, darzyły go głębokim uczuciem, wspierały finansowo i martwiły jego ciężką sytuacją. Siostra do tego stopnia pragnęła poświęcić się dla brata, że zamierzała wyjść za mąż za Piotra Pietrowicza Łużyna, człowieka, który zapewniłby spokój materialny rodzinie, a Rodionowi ułatwił praktykę prawniczą. Bohater, zbuntowany przeciw porządkowi świata, popełnia morderstwo na starej lichwiarce. Zgodnie ze swoją ideologią, którą wcześniej publikuje na łamach prasy, jako jednostka wybitna ma prawo zabijać, gdyż geniusz usprawiedliwia wszystkie zbrodnie dokonane na „zwykłych” ludziach, których Raskolnikow nazywa „wszami”. Morderstwo to ma być dla niego swoistym sprawdzianem jego odwagi i determinacji. Inną, mniej ważną pobudką była trudna sytuacja materialna Raskolnikowa, który potrzebował pieniędzy na kontynuację studiów.

Wspomnienia z domu umarłych

Wspomnienia z domu umarłych (oryg. ros. Zapiski iz miortwogo doma) – powieść Fiodora Dostojewskiego, uważana za najbardziej osobiste dzieło tego pisarza. Jej tytuł tłumaczono też jako Wspomnienia z martwego domu i Zapiski z martwego domu. Pod tym ostatnim tytułem pojawia się ona w książce Inny świat Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, która nawiązuje do powieści Dostojewskiego kompozycją i treścią.

Powieść zawiera wspomnienia byłego szlachcica, Aleksandra Pietrowicza Gorianczykowa, skazanego za zabójstwo żony na 10 lat ciężkich robót drugiej kategorii (praca w twierdzach). Opisuje zwyczaje panujące w twierdzy, relacje między współwięźniami, ich historie, zachowania, postawy i charaktery, przedstawia różne fragmenty katorżniczego życia (pobyty w szpitalu, handel wódką, święta, kary cielesne, zachowanie przełożonych, roboty) i wiele sylwetek skazańców, spośród których znajduje wielu ludzi dobrych, wartościowych, z którymi nawiązuje przyjaźnie. Większość katorżników to jednak ludzie ponurzy, dumni, ambitni, zawistni, źli i złośliwi. Awantury, kradzieże i bójki są na porządku dziennym, atmosfera moralna panująca w barakach jest bardzo trudna do zniesienia dla Gorianczykowa. Większość skazańców pochodzi ze stanu chłopskiego, do byłego „pana” odnoszą się z pogardą a niekiedy nienawiścią, Aleksandrowi Pietrowiczowi jako byłemu szlachcicowi jest na katordze wyjątkowo ciężko, wrogość większości współwięźniów i samotność – to uczucia szczególnie doskwierające mu podczas pierwszych miesięcy pobytu w więzieniu. W miarę upływu czasu poznaje też lepszych ludzi, dostrzega też w więźniach trochę więcej pozytywnych cech.

Idiota

Idiota (ros. Идиот – Idiot) – powieść Fiodora Dostojewskiego w czterech częściach, napisana w okresie między 14 września 1867 roku a 17 stycznia 1869 roku. Pierwsza redakcja powieści powstała między 14 września a 4 grudnia 1867 roku, druga – po 18 grudnia 1867 roku. Po drugiej redakcji dzieło było w istocie zupełnie nową książką – z innymi postaciami i innym głównym wątkiem fabularnym.

Do Petersburga przyjeżdża ze Szwajcarii, po wieloletniej kuracji, młodzieniec podający się za krewnego generałowej Jepanczyn – Lizawiety Prokofiewny. Młodzieniec ów to książę Lew Nikołajewicz Myszkin, pochodzący z "tych Myszkinów". Książę jest człowiekiem sympatycznym, na wskroś prawdomównym i naiwnym. Jego losy splotą się z rodziną Jepanczynów, tajemniczą kobietą Nastazją Filipowną oraz innymi Rosjanami. Myszkin pozna swoją od dziecka niewidzianą ojczyznę, a cechy jego charakteru staną się źródłem wielu nieporozumień i osią fabuły powieści.

Wojna i Pokój

Wojna i Pokój - powieść historyczna rosyjskiego pisarza Lwa Tołstoja, pisana w latach 1863–1869, często uznawana za rosyjską epopeję narodową.

W pierwotnym zamyśle Tołstoja powieść miała być szkicem opisującym podłoże powstania dekabrystów. Następnie zdecydował się on ją rozszerzyć i opisać trzy newralgiczne punkty rosyjskiej historii XIX wieku: wojny napoleońskie, powstanie dekabrystów i wojnę krymską. W trakcie pisania jednak pisarz odszedł od właściwego tematu utworu i skupił się jedynie na opisie wojen napoleońskich (w których uczestniczyła większość dekabrystów). Końcowy efekt przyniósł kilka uzupełniających się wątków, będących uzasadnieniem poglądów historiozoficznych Tołstoja.

Anna Karenina

Anna Karenina - klasyczna powieść psychologiczna rosyjskiego pisarza Lwa Tołstoja.

Powieść składa się z ośmiu części. Opowiada historię trzech szlacheckich rodzin: księcia Stiepana Obłońskiego i jego żony Darii (Dolly), Kitty (młodszej siostry Dolly) i właściciela ziemskiego Konstantego Lewina oraz Anny Kareniny, siostry księcia Obłońskiego. Lewin kocha Kitty, Kitty Wrońskiego, Wroński zaś – Annę. Anna jest siostrą Obłońskiego, a jego żona siostrą Kitty – ten schemat niejako spaja dwa różne wątki: Anny i Lewina.

Zmartwychwstanie

Zmartwychwstanie - powieść Lwa Tołstoja z 1899 roku, opublikowana po raz pierwszy na łamach pisma Niwa

W 1887 Lew Tołstoj w rozmowie z sędzią Anatolem Koni usłyszał historię, którą wykorzystał następnie jako inspirację dla przyszłej powieści: młody arystokrata, pełniący w sądzie funkcję ławnika, zobaczył na ławie oskarżonych dziewczynę, którą wcześniej uwiódł i porzucił. Dowiedziawszy się, że trafiła ona do domu publicznego, zaproponował jej małżeństwo, jako odkupienie wcześniejszych win[1]. Dwa lata później pisarz przystąpił do pracy nad utworem, która trwała dziesięć lat.

Wykorzystane źródła

• Wikipedia.pl